Een andere weg dan als grootouder je bezoekrecht opeisen

Bezoekrecht afdwingen is vaak een tweesnijdend zwaard. Maar als het echt niet anders kan, dan kan je als grootouder naar de rechter stappen om een bezoekrecht af te dwingen.
Waarom is het inroepen van de rechtbank een ultieme stap? Omdat je dan als grootouder misschien (!) wel een bezoekrecht krijgt maar dat dit vaak een twistpunt blijft. De kleinkinderen zijn niet zichzelf, want pa of ma hebben ‘moeten’ toegeven dat ze opa en oma zien. De kinderen zijn ook loyaal ten opzichte van vader en moeder, en hoe graag ze ook de grootouders zien ze realiseren zich dat ze dan partij moeten kiezen en kinderen willen dat niet. Het hoeft ook geen betoog dat zo’n afgedwongen bezoekrecht niet in goede aarde valt bij de ex-schoonzoon/dochter. Daarom dat er best naar de alternatieve oplossingen wordt gezien om als grootouder toch nog een ‘gewoon’ contact te hebben met de kleinkinderen. Wat zijn die alternatieven dan?

Bezoekrecht afdwingen? Een familiaal bemiddelaar bemiddelt

Je doet beroep op een erkend familiaal bemiddelaar. Het is een in bemiddeling geschoold persoon die als onpartijdige derde met de betrokkenen aan tafel gaat zitten. Maar samen aan tafel zitten vereist dat elke partij vrijwillig aanwezig wil zijn en bereid is om samen naar een oplossing te zoeken. De bemiddelaar begeleidt het gesprek, zorgt ervoor dat men naar elkaar luistert, ontzenuwt spanningen, benoemt het gemeenschappelijk belang, helpt om samen tot een vergelijk te komen waarmee elke betrokkene akkoord is én een goed gevoel erbij heeft.
De bemiddelaar is dus niet diegene die “de” oplossing op tafel legt, maar wel de verwachtingen, wensen en verlangens vertaalt. Hij nodigt de aanwezigen uit om niet te reageren maar om vragen te stellen, zodat elkeen 100% begrijpt wat wordt gezegd en bedoeld. De bemiddelaar benoemt de gemeenschappelijke standpunten en visies en lijst op waar de meningsverschillen zich situeren. Vaak is het de manier van naar de omstandigheden en feiten zien, die bepalend is voor de hardheid en onverzettelijkheid van meningen. Een onafhankelijke derde kan verwoorden en herformuleren, verwoordt de mogelijkheden maar onthoudt zich van het formuleren van “de” oplossing. Daarvoor zorgen de aanwezigen zelf. Best is dan ook dat er werkbare mogelijkheden op tafel komen.

Ik doe het wel zelf

Sommigen ervaren het inroepen van een derde partij als een nederlaag voor hun eigen ‘onderhandelingsvaardigheden’. Maar zo is dat niet. Als je er al zou in slagen om zelf een gesprek aan te gaan met de ouder of ex-schoonkind, dan kan dit ook tot positief resultaat leiden. Ware het niet dat je als betrokken partij niet als facilitator kunt optreden; je bent immers zelf belanghebbende. Maar niets is onmogelijk, er zijn mensen die dit kunnen en ook doen. Zorg er dan wel voor dat je het gesprek op neutraal terrein voert, een openbare gelegenheid is daarvoor een goede keuze. Er zijn mensen om jullie heen, waardoor je anders praat. Het menselijk opzicht is hieraan niet vreemd.

Een niet betrokken familielid of vriend

Je kan ook beroep doen op een familielid of een goede vriend(in) die geen rechtstreeks betrokkene is. Voorwaarde is dat die persoon door alle betrokken partijen wordt aanvaard en als deskundige buitenstaander wordt gezien en ervaren. Deze persoon treedt dan op als bemiddelaar. Nuttig is dat deze persoon de nodige skills en kennis heeft van bemiddelings- en onderhandelingstechnieken om zichzelf niet te verliezen in de gesprekken.

Bezoekrecht afdwingen, dus het recht op persoonlijk contact ‘opeisen’

En als het echt niet anders zou kunnen is er de wet.
De wetgever heeft voorzien in een artikel in de wet (art 375bis van het BW) dat voorziet in een clausule voor de grootouders waardoor voorkomen wordt dat het contact tussen grootouder en kleinkind wordt verbroken. De formele tekst van het artikel luidt als volgt:
“Grootouders hebben het recht om persoonlijk contact met het kind te onderhouden. Datzelfde recht kan aan ieder ander persoon worden toegekend, indien hij aantoont dat hij een bijzondere affectieve band met het kind heeft.”
Belangrijk is dat de wet uitgaat van het belang van het kind en dus primeert niet het belang van de grootouders. Hoezeer je als grootouder ook hebt geïnvesteerd in de zorg en contacten met het kind, de rechter zal steeds evalueren in welke mate de kinderen zelf lijden onder de breuk. De rechter zal dus ten allen tijde willen voorkomen dat door een contactrecht te bevelen de kinderen in een moeilijke positie komen.
Als de rechter van de familierechtbank een bezoekrecht toekent aan de grootouder  dan wordt de frequentie bepaald en worden specifieke voorwaarden aan dit bezoekrecht gekoppeld. Het contact dat de rechter uitspreekt bestaat doorgaans in de schoolperiode uit één dag per maand al of niet twee halve dagen; in de schoolvakantieperiodes kan dit soms 2 of 3 dagen zijn al naargelang de hechtheid van de band van grootouder-kleinkind.

Bezoekrecht: kwaliteit van naleving

En zelfs al heeft de rechter een bezoekrecht bevolen dan is het de kwaliteit van de naleving die bepalend zal zijn. Een grootouder die besluit om een bezoekrecht af te dwingen moet bij voorbaat weten dat het recht hem toegekend is ‘op papier’ maar dat de niet-naleving ervan in de praktijk de grootouder vaak met lege handen achter laat. Immers het niet-naleven van het bezoekrecht is in praktijk moeilijk af te dwingen. Je kan aan de rechter een dwangsom vragen of je kan bij de politie of het parket een strafklacht indienen; de vraag is of het dit is wat je als grootouder wil en of het kleinkind hiermee gebaat is.

Dus als grootouder dan maar alles lijdzaam ondergaan? Neen, maar bezin vooraf alvorens je als grootouder tot de rechtbank te richten. Het is meer dan aangewezen om te zoeken naar een alternatieve oplossing.

Lees ook het vorige artikel over "Wat kan ik doen om mijn kind in scheiding te steunen of te helpen? Zal ik als grootouder nog mijn kleinkinderen zien? Welke contacten zijn nog mogelijk?"

Blijf niet met vragen zitten, maar maak een afspraak. Neem contact: via telefoon 03 535 30 01 of via mail info@neobemiddeling.be

Niet vechten maar praten

Luisteren: een teken van respect